Cyprian Liske – student prawa na Wydziale Prawa i Administracji Uniwersytetu Jagiellońskiego.
Kiedy słyszymy o „trójpodziale władzy”, oczami wyobraźni widzimy portret sędziwego Karola Monteskiusza – francuskiego barona doby Oświecenia, który w swoim monumentalnym dziele „O duchu praw” dokonał analizy znanych ówcześnie form ustrojowych. Karol Monteskiusz nie był jednak ani pierwszym, ani jedynym twórcą koncepcji dzielenia funkcji władczych. Czytaj dalej
Angielski tekst odczytu wygłoszonego 21.7.17. we Wrocławiu w ramach 26th. Annual Democracy&Diversity Institute (The New School. Transregional Center for Democratic Sudies)
Polski tekst (z przypisami dokumentacyjnymi) znajduje się tutaj.
What is Happening to the State of Law?
The title of my talk could be framed in a baroque manner: “Convulsions of the rule of law, which were not noticed and not prevented in time by lawyers, be they scholars or judges, which caused the breakdown of the democratic order in Poland.”
A foreigner asked me a question, actually a series of questions. “How is it that suddenly, out of nowhere, Poland, the precocious child of transformation, seemed to be returning to the culture of mono-power. A Parliamentary majority – elected by a minority – is changing the system. How could that have happened? Poland, a nation governed by the rule of law? Is law is a sword, the expression of force, or perhaps a shield, for the defense against anarchy? How this happened, nobody now knows. Parliament and governments push judges around, and society, which only yesterday was fighting for justice, does not seem to care. So, what happened? After all, you met all requirements of the rule of law when joining the European Union. That is…or perhaps it only looked like that to us?
I will try to answer those questions. And here is my general conclusion:
We did not succeed in making the rule of law a viable social project, not only for the general public, but also for the legal community, which had the responsibility of popularizing and supporting this project. We failed to realize that it is not simply enough to change a number of laws. What is imperative, is systematic work on developing a legal culture, based on legal precedence, and appealing to the hearts and minds of people. This is necessary in a country like Poland, which is haunted by the combination of both messianic and communist mentalities – two concepts that poisoned the capacity to act independently, to anticipate, to be able to notice the relationship between cause and effect. Unfortunately, Poland is one of those countries that never understood the role that both institutions and laws play in providing not only social glue, but foundations for democratic agency of the individual. Czytaj dalej
prof. Jerzy Zajadło
„Jeśli miałbym coś zarzucić naszym sędziom, to raczej to, że do tej pory wykazywali zbyt mało sędziokracji – ale sędziokracji właściwie pojętej. Jednak zamiast reform strukturalnych proponuje się nam reformy personalne. Bo w ustawach PiS nie ma żadnego elementu, który by sprawił, że sądy zaczną orzekać szybciej. A to jest przecież wskazywane jako największa nasza bolączka.”
Poniżej, za zgodą Prof. J. Zajadło, publilkujemy treść wywiadu, którego udzielił GazetaPrawna.pl Czytaj dalej
Fundacja im. Stefana Batorego
1. Projekt jest sprzeczny z konstytucyjnym nakazem działania na rzecz dobra wspólnego, podważa także stabilność państwa oraz bezpieczeństwo jego obywateli.
2. Istotne wątpliwości ustrojowe budzi zakres kompetencji Ministra Sprawiedliwości, który jako organ pozakonstytucyjny zyskuje szereg kompetencji wykraczających dalece poza przewidziany w ramach trójpodziału władzy zakres kompetencji organu władzy wykonawczej.
3. Projekt jest sprzeczny z podstawowymi zasadami państwa prawnego zawartymi w Konstytucji RP, a także standardami ustrojowymi współczesnych państw demokratycznych. Regulacja przenosząca w stan spoczynku wszystkich sędziów Sądu Najwyższego, z wyjątkiem sędziów wskazanych przez Ministra Sprawiedliwości (art. 87 Projektu), uprawniająca Ministra Sprawiedliwości do wyznaczenia nowych sędziów Sądu Najwyższego (art. 92 §2 Projektu), a także regulacje wyznaczające nowy system odpowiedzialności dyscyplinarnej sędziów i innych zawodów prawniczych, są sprzeczne z istotą następujących konstytucyjnych zasad prawa:
– zasady demokratycznego państwa prawnego (art. 2 Konstytucji RP),
– zasady podziału i równoważenia władz (art. 10 Konstytucji RP),
– zasady niezależności sądów i niezawisłości sędziów (art. 173 i art. 178 ust. 1 Konstytucji RP),
– zasady nieusuwalności sędziów (art. 180 ust. 1 Konstytucji RP).
4. Zawarte w projekcie regulacje nie tylko stanowią naruszenie podstawowych standardów konstytucyjnych, ale są próbą ich trwałego zniesienia i likwidacji, co jest szczególnie widoczne, w połączeniu z przyjętymi przez parlament 12 lipca br. nowelizacjami ustaw o Krajowej Radzie Sądownictwa oraz o Prawie o ustroju sądów powszechnych, a także przyjętymi w tej kadencji Sejmu i obowiązującymi już zmianami dotyczącymi prokuratury oraz organów ścigania. Ich konsekwencją będzie podporządkowanie organów wymiaru sprawiedliwości oraz Krajowej Rady Sądownictwa, mającej stać na straży niezależności sądów i niezawisłości sędziów (art. 186 ust. 1 Konstytucji RP), bieżącej większości politycznej oraz wyłonionemu przez nią Ministrowi Sprawiedliwości, co jest jednoznacznie sprzeczne z podstawowymi standardami ustroju demokratycznego.
5. Projekt prowadzi do naruszenia istoty konstytucyjnego prawa do sądu (art. 45 ust. 1 Konstytucji RP). Zgodnie z Konstytucją RP każdy ma prawo do sprawiedliwego i jawnego rozpatrzenia sprawy bez nieuzasadnionej zwłoki przez właściwy, niezależny, bezstronny i niezawisły sąd. Po wejściu w życie Projektu Sąd Najwyższy nie będzie w stanie zagwarantować spełnienia powyższych przesłanek przez system wymiaru sprawiedliwości.
6. Przewidziane w Projekcie przeniesienie wszystkich sędziów Sądu Najwyższego w stan spoczynku i powołanie nowych sędziów na wyłączny wniosek Ministra Sprawiedliwości (art. 87 – 89 Projektu), a także wygaszenie stosunków pracy wszystkich pracowników Kancelarii Prezesa Sądu Najwyższego oraz Biura Studiów i Analiz Sądu Najwyższego (art. 90 Projektu), rodzą istotne ryzyko dla procesu oceny ważności wyborów parlamentarnych i zachowania w nich standardów demokratycznych. Sąd Najwyższy, zgodnie z art. 101 ust. 1 Konstytucji RP, stwierdza ważność wyborów do Sejmu RP i Senatu RP. Po wejściu w życie Projektu może okazać się, że ważność kolejnych wyborów parlamentarnych będą stwierdzać sędziowie Sądu Najwyższego wyznaczeni na to stanowisko przez Ministra Sprawiedliwości, którzy będą dodatkowo pozbawieni zaplecza merytorycznego i administracyjnego pozwalającego zachować ciągłość pamięci instytucjonalnej Sądu Najwyższego.
Zespół Ekspertów Prawnych:
Łukasz Bojarski — prezes zarządu Instytutu Prawa i Społeczeństwa INPRIS
Jacek Czaja — prezes zarządu Towarzystwa Prawniczego
dr Piotr Kładoczny — docent na Wydziale Prawa i Administracji Uniwersytetu Warszawskiego, członek Zarządu Helsińskiej Fundacji Praw Człowieka
dr hab. Marcin Matczak — profesor w Katedrze Filozofii Prawa i Nauki o Państwie Uniwersytetu Warszawskiego, partner w Kancelarii Domański Zakrzewski Palinka sp.k.
dr hab. Tomasz Pietrzykowski — profesor w Katedrze Teorii i Filozofii Prawa Wydziału Prawa i Administracji Uniwersytetu Śląskiego w Katowicach
dr hab. Piotr Radziewicz — adiunkt w Instytucie Nauk Prawnych PAN
dr Anna Śledzińska–Simon —adiunkt na Wydziale Prawa, Administracji i Ekonomii, Katedra Prawa Konstytucyjnego Uniwersytetu Wrocławskiego
dr Tomasz Zalasiński — radca prawny, Kancelaria Domański, Zakrzewski, Palinka sp.k.
prof. zw. dr hab. Fryderyk Zoll — profesor prawa Uniwersytetu Jagiellońskiego i Uniwersytetu w Osnabrück
Łukasz Łaguna – student prawa na Wydziale Prawa i Administracji Uniwersytetu Jagiellońskiego.
23 czerwca 2015r. Trybunał Konstytucyjny wydał wyrok o sygnaturze SK 32/14, w którym uznał za niekonstytucyjny artykuł 79 ust. 1 pkt 3 lit. b ustawy z dnia 4 lutego 1994 r. o prawie autorskim i prawach pokrewnych[1] w zakresie, w jakim nakłada obowiązek zapłaty trzykrotności stosownego wynagrodzenia na rzecz podmiotu uprawnionego z tytułu majątkowych praw autorskich, z art. 64 ust. 1 i 2 w związku z art. 32 ust. 1 i 2 oraz w związku z art. 2 i w związku z art. 31 ust. 3 Konstytucji Rzeczypospolitej Polskiej.[2] Czytaj dalej
Artykuł analizuje model kontroli konstytucyjności prawa w polskiej Konstytucji z 1997 r., w 20-lecie jej uchwalenia.
Artykuł ukaże się w Palestrze nr 4/2017.
