Fundacja Stefana Batorego

Fundacja im. Stefana Batorego opublikowała wyniki badania dotyczącego współpracy między urzędnikami wyborczymi a urzędami gmin.

Badanie dotyczące współpracy między urzędnikami wyborczymi a urzędami gmin przeprowadzone zostało w lipcu i sierpniu 2019 przez ekspertów Fundacji Batorego pod kierownictwem dr hab. Jacka Hamana z Instytutu Socjologii Uniwersytetu Warszawskiego. Miało ono charakter jakościowy i opierało się na wywiadach pogłębionych z urzędnikami wyborczymi, urzędnikami urzędów gmin, a także dyrektorami delegatur Krajowego Biura Wyborczego oraz komisarzami wyborczymi.

Fundacja Batorego w trosce o prawidłowy przebiegu wyborów od lat przygląda się efektom wprowadzania zmian w Kodeksie wyborczym. Tak było również w związku z powołaniem urzędników wyborczych po nowelizacji Kodeksu Wyborczego z 11 stycznia 2018 roku. Niestety, zmiany przeprowadzono w atmosferze podejrzliwości oraz braku zaufania wobec władz samorządowych, co nie tylko zmniejszyło zaufanie społeczeństwa do władz publicznych, ale także mogło być odebrane przez urzędników gminnych jako dowód braku zaufania wobec nich” – mówi Joanna Załuska, dyrektorka programu Masz Głos, Masz Wybór Fundacji Batorego.

Zadaniem urzędników wyborczych jest m.in.:

  • przygotowanie i nadzór nad przebiegiem wyborów w obwodowych komisjach wyborczych;
  • organizowanie i prowadzenie szkoleń dla członków obwodowych komisji wyborczych;
  • dostarczenie kart do głosowania właściwym komisjom wyborczym;
  • nadzór nad warunkami pracy obwodowych komisji wyborczych.

Wnioski z badania:

  • Większość przedstawicieli urzędów gmin oceniało wprowadzenie Korpusu Urzędników Wyborczych zdecydowanie negatywnie, jako rozwiązanie całkowicie nieuwzględniające realiów pracy nad organizacją wyborów, głównie ze względu na:
    • niejasno określony podział zadań między gminę a urzędnika wyborczego;
    • niski poziom kompetencji i zaangażowania części urzędników wyborczych;
    • dublowanie się czynności urzędników wyborczych i urzędów gminy oraz konieczność kontroli, czy urzędnik właściwie wykonał swoje zadania;
    • zamieszanie organizacyjne, związane z faktem, że urzędnik wyborczy nie jest pracownikiem urzędu gminy, a jednocześnie do wykonywania swoich zadań musi wykorzystywać zasoby urzędu gminy.
  • Zmiany instytucjonalne związane z powstaniem Korpusu Urzędników Wyborczych negatywnie oceniali także ci przedstawiciele gmin, którzy samych urzędników wyborczych pracujących w ich gminach oceniali pozytywnie.
  • Urzędnicy wyborczy oceniają współpracę z gminami na ogół znacznie lepiej, niż oceniali ją urzędnicy gminni.
  • Problemem jest błędna konstrukcja instytucji Korpusu Urzędników Wyborczych, a nie poziom kompetencji wchodzących w jej skład osób.
  • Bilans eksperymentu, jakim było wprowadzenie do gmin niezależnych od gminy urzędników wyborczych jest negatywny.

Eksperci Fundacji Batorego rekomendują:

  • Powrót do poprzednich rozwiązań, a więc do powierzania funkcji urzędników wyborczych osobom zatrudnionym w danych urzędach gminnych.
  • Aktualny Korpus Urzędników Wyborczych stanowi wartościowy zasób, który należy sensownie wykorzystać. 2500 urzędników wyborczych warto skierować do innych zadań. Mogliby stać się zaczynem Korpusu Przewodniczących Obwodowych Komisji Wyborczych, którego powołanie było postulowane przez wielu naszych rozmówców.
  • Urzędnicy wyborczy – zwłaszcza ci o najwyższych kompetencjach – lepiej mogliby sprawować swoje funkcje kontrolne względem gmin, gdyby działali na szczeblu ponadgminnym, jako wsparcie dla pracy komisarzy wyborczych i delegatur KBW, realizując jednak typowe działania kontrolne czy inspekcyjne z zewnątrz, na rzecz państwowej administracji wyborczej.
  • Wyniki badania można traktować jako kolejne potwierdzenie, że rozwiązania przygotowywane na kolanie, bez dobrego rozpoznania rzeczywistych potrzeb, nie sprawdzają się i nie prowadzą do osiągnięcia postawionych przed nimi celów (w tym wypadku – zwiększenia przejrzystości procesu wyborczego), natomiast wprowadzają chaos i potęgują konflikty.

Joanna Załuska
Fundacja im. Stefana Batorego
Dyrektorka programu Masz Głos, Masz Wybór

Posted by Marcin Krzemiński