I.
W wywiadzie dla radia RMF w dniu 2.02.2017 r. Minister w Kancelarii Prezydenta Andrzej Dera, wypowiadając się na temat Trybunału Konstytucyjnego, stwierdził m.in., że „ostatni rok doprowadził do tego, że praktycznie Trybunał nie był zdolny do orzekania”. „Mimo, że funkcjonował za poprzedniego prezesa pana profesora Andrzeja Rzeplińskiego, ile tych posiedzeń miał? Ile było orzeczeń? To było skandaliczne”
Wobec takiej wypowiedzi czuję się zobowiązany wyjaśnić, co następuje:
1. Minister mija się z prawdą co do oceny działalności Trybunału w ubiegłym roku. Mógł się z przy tym z łatwością zapoznać z danymi dotyczącymi działalności orzeczniczej, gdyż były one dostępne na stronie Trybunału; obecnie strona została zmieniona.
2. Informuję, że w 2016 r. Trybunał Konstytucyjny wydał:
– 103 orzeczenia w fazie postępowania merytorycznego (wyroki i postanowienia o umorzeniu postępowania)
– 724 postanowienia i zarządzenia w ramach kontroli wstępnej skarg konstytucyjnych i wniosków
3. Przy ocenie powyższych danych należy uwzględniać następujące okoliczności:
– Trybunał wydawał orzeczenia w ubiegłym roku praktycznie dopiero od marca w 2016, ponieważ wcześniej musiał ustalić podstawy prawne swojego funkcjonowania (wyrok z 9.03. 2016 r., w sprawie K 47/15);
– sprawozdawcami (autorami projektów orzeczeń) w sprawach zakończonych w fazie postępowania merytorycznego było jedynie 9 sędziów;
– Trybunał pracował w skrajnie niekorzystnych warunkach (bojkotowanie jego działalności przez Sejm i Prokuratora Generalnego, nieprawdziwe i znieważające wypowiedzi polityków, odmowa ogłaszania orzeczeń przez Prezesa Rady Ministrów).
4. Orzeczenia Trybunału w 2016 r. dotyczyły często zagadnień o doniosłym znaczeniu konstytucyjnym i społecznym. Przykładowo tylko można wymienić:
• wyrok z dnia 19 lipca 2016 r., Kp 3/15 (dekret warszawski – zasady zwrotu nieruchomości);
• wyrok z dnia 8 czerwca 2016 r., K 37/13 (obowiązek udzielania przez władze publiczne efektywnej pomocy osobie niepełnosprawnej wymagającej przystosowania pojazdu do rodzaju schorzenia w zapewnieniu pojazdu na potrzeby praktycznej części egzaminu państwowego na prawo jazdy kategorii B):
• wyrok z dnia 23 listopada 2016 r., K 6/14 (ustawa o postępowaniu wobec osób z zaburzeniami psychicznymi stwarzających zagrożenie życia, zdrowia lub wolności seksualnej innych osób);
• wyrok z dnia 25 maja 2016 r., Kp 2/15 (zasady wpisywania zabytków ruchomych na Listę Skarbów Dziedzictwa; zasady przejęcia zabytku ruchomego na własność Skarbu Państwa);
• wyrok z dnia 11 października 2016 r., K 24/15 (zasady zatrzymania prawa jazdy);
• wyrok z dnia 27 września 2016 r., SK 11/14 (zasady skreślania z listy aplikantów adwokackich);
• wyrok z dnia 28 czerwca 2016 r. K 31/15 (Osoby całkowicie ubezwłasnowolnione – zasady umieszczania w domach opieki społecznej; prawa osób całkowicie ubezwłasnowolnionych)
• wyrok z dnia 13 grudnia 2016 r., K 13/16 (Ustawa o zmianie ustawy o radiofonii i telewizji)
• wyrok z dnia 6 kwietnia 2016 r. P 5/14 (Podział gminy na okręgi wyborcze; odwołanie od orzeczenia Państwowej Komisji Wyborcze)
Orzeczenia dotyczące ustaw o Trybunale Konstytucyjnym:
• wyrok z dnia 9 marca 2016 r., K 47/15 (nowelizacja ustawy z dnia 25 czerwca 2015 r. o Trybunale Konstytucyjnym);
• wyrok z dnia 11 sierpnia 2016 r., K 39/16 (ustawa z dnia 22 lipca 2016 r. o Trybunale Konstytucyjnym);
• wyrok z dnia 7 listopada 2016 r., K 44/16 (zasady powoływania Prezesa Trybunału);
• postanowienie z dnia 7 stycznia 2016 r., U 8/15 (kontrola przez Trybunał uchwał Sejmu w sprawie wyboru sędziów Trybunału Konstytucyjnego i uchwał w sprawie stwierdzenia braku mocy prawnej).
5. W 2016 r. odbyło się:
• 38 narad pełnego składu sędziów Trybunału
• 84 narady w składach 5 osobowych
• 6 narad w składach 3 osobowych,
• 9 posiedzeń Zgromadzenia Ogólnego
II.
W tym samym wywiadzie min. A. Dera stwierdził, że Prezydent nie jest zadowolony z tempa pracy Trybunału Konstytucyjnego i z tego, że od czasu powołania prezes TK Julii Przyłębskiej 21 grudnia ub. roku, Trybunał nie wydał żadnego wyroku. Wyraził nadzieję, że prace nabiorą tempa od 28 lutego.
Należy w związku z tym zauważyć:
1. Sprawa Kp 4/15, w której ma się odbyć rozprawa 28.02.2017 r. nie jest nowa. W jesieni ubiegłego roku odbyła się wstępna narada, a następnie zostały zarządzone rozprawy w dwóch terminach (25.10.2016 r. i 29.11.2016 r.). Rozprawy nie odbyły się: raz z powodu nieobecności przedstawiciela Prezydenta, a drugi raz nieobecności sędziego sprawozdawcy. Ze względu na osobę sędziego sprawozdawcy, przewodniczącym składu orzekającego (pełnego składu) jest w tej sprawie wiceprezes Trybunału Konstytucyjnego.
2. Trybunał rzeczywiście nie wydał jeszcze w bieżącym roku żadnego wyroku, chociaż na styczeń 2017 r. zostały rozpisane trzy rozprawy. Przyczyną tego było dokonywanie w ostatniej chwili zmian w składzie orzekającym, a ponadto wszczęcie przez Prokuratora Generalnego sprawy przed Trybunałem (sygn. 1/17), w której została zakwestionowana zgodność z Konstytucją procedury powołania trzech sędziów. To spowodowało powstrzymanie się tych sędziów od udziału w orzekaniu.
3. Jako wiceprezes Trybunału Konstytucyjnego podzielam niestety obawę co do co najmniej osłabienia efektywności Trybunału w bieżącym roku, jeśli nie wręcz jego sparaliżowania. pomijając okoliczności zewnętrzne, jako przyczyny takiego stanu rzeczy można wymienić przykładowo:
• wspomniane już zgłoszenie przez Prokuratora Generalnego wątpliwości, co do prawidłowości wyboru sędziów w 2010 r.;
• wysyłanie sędziów na wielotygodniowe urlopy;
• liczne i niemające merytorycznego uzasadnienia ani podstaw ustawowych zmiany składów orzekających w sprawach będących w trakcie przygotowania, bez względu na stan zaawansowania prac nad nimi, niekiedy już po sporządzeniu projektów orzeczeń przez dotychczasowych sędziów sprawozdawców;
• status osób dopuszczonych do orzekania, a wybranych do Trybunału na zajęte miejsca stosownie do orzecznictwa Trybunału (K 34/15).
• wątpliwości co do prawidłowości procedury powołania Prezesa Trybunału Konstytucyjnego w dniu 21 grudnia 2016 r.
• rozwiązanie stosunku pracy z długoletnimi doświadczonymi prawnikami, pracownikami Biura Trybunału Konstytucyjnego.
(przekazane mediom oświadczenie Wiceprezesa Trybunału Konstytucyjnego Stanisława Biernata z 3 lutego 2017 r., wytłuszczenia – konstytucyjny.pl)
